چکیده کارنامه مدیریت منابع آب خراسان شمالی؛ بهمن ماه 1401

پایگاه اطلاع رسانی شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی همزمان با فرا رسیدن بهمن ماه، به مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، در این گزارش، چکیده ای از دستاوردهای مدیریت منابع آب خراسان شمالی را منتشر می کند.

از سال 1357 تا زمان تشکیل شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی در سال 1384، پنج سد با مجموع توان تنظیم 125 میلیون متر مکعب در سال و بخشی از شبکه‌های آبیاری پایاب این سدها و همچنین چند طرح‌ کوتاه مدت تامین آب شرب و بهداشت برای شهرهای بجنورد، شیروان، اسفراین و جاجرم و گرمه و آشخانه اجرا شد و پس از تشکیل شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی نیز طرحهای متعددی برای مدیریت منابع آب خراسان شمالی انجام شده است.

مهمترین اقدامات، طرحها و پروژه‌های اجرا و بهره‌برداری شده توسط شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی

1. 22 هزار هکتار شبکه آبیاری زمین‌های پایاب سدهای در دست بهره برداری.
2. 4طرح بزرگ بلندمدت آبرسانی به شهرهای بجنورد، شیروان، اسفراین و گرمه و جاجرم از سدهای شیرین‌دره، شیروان و اسفراین (شامل 156 کیلومتر خط انتقال با ظرفیت انتقال 1530 لیتر بر ثانیه،3 تصفیه خانه بزرگ، 4ایستگاه پمپاژ با 32 دستگاه پمپ مکش، 12 مخزن با مجموع ظرفیت حدود 75000 مترمکعب و 3 حلقه چاه با دبی 80 لیتر در ثانیه) با مجموع ظرفیت انتقال سالانه بیش از 44 میلیون و 500 هزار متر مکعب آب شرب تصفیه شده
3. ساخت3 سد (گلول، غلامان، چندیر)
4. ساخت 10 بند انحرافی و کانال انتقال آب، تغذیه مصنوعی  (سست اسفراین، ینگه قلعه شیروان، آرمود آقاچی فاروج، قتلیش و قره‌خانبندی در بجنورد، کیکانلو در مانه و سملقان و کانال انتقال آب ، امانلی، کلاته کاریز، بند لاستیکی کوشکی در مانه و سملقان، تغذیه مصنوعی دهنه اجاق اسفراین)
5. خط انتقال پساب فاضلاب شهر اسفراین به طول 16 کیلومتر
6. نیروگاه خورشیدی سد غلامان با ظرفیت 100 کیلووات ساعت
7. صرفه جویی 26 میلیون و 500 هزار متر مکعب آب از طریق انسداد بیش از 1919 حلقه غیر مجاز از ابتدای طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب سال 1384
8. صدور 3379 مجوز و پروانه بهره برداری از منابع آب زیر زمینی از ابتدای تشکیل شرکت برای مصارف شرب ، کشاورزی و صنعت استان
9. تامین آب شرب شهرها و روستاهای استان، کشاورزی و واحد های صنعتی پرآب طلب و کم آب طلب از منابع آب سطحی و زیرزمینی به میزان بیش از 70 میلیون مترمکعب
10. تجهیز تمام چاههای کشاورزی برقی استان به شمارشگرهای هوشمند آب و برق به تعداد 1189 حلقه
11. مطالعات سرتاسری تعیین حریم و بستر 1464 کیلومتر از رودخانه‌های استان در 61 طرح
12. ساماندهی بیش از 87 کیلومتر از رودخانه‌های داخلی و مرزی
13. لایروبی و بازگشایی  145 کیلومتر از رودخانه‌های داخلی و مرزی در 60 طرح
14. بازسازی سر دهانه ها و تاسیسات آبی خسارت دیده از سیلاب شهرستانهای رازو جرگلان و مانه و سملقان
15. اجرای طرح ملی فرهنگ‌سازی دانش‌آموزی "داناب و گسترش سواد آبی" با پوشش بیش از 103 هزار دانش‌آموز مقطع راهنمایی و دوره اول  و دوم متوسطه استان
16. بازسازی سر دهانه ها و تاسیسات آبی خسارت دیده از سیلاب شهرستانهای راز و جرگلان، مانه و سملقان، اسفراین و شیروان
17.  مرمت و بازسازی تاسیسات آبی ( سدها و شبکه ها ) در دست بهره برداری در محدوده استان
18. تجهیز نقاط تحویل آب در شبکه های آبیاری به ابزار اندازه گیری جریان
19. احداث بازسازی و ترمیم ، تجهیز و آنلاین سازی  95 ایستگاه سنجش آب های سطحی
20. احداث و بازسازی، تجهیز و آنلاین سازی 68 ایستگاه شبکه سنجش سطح آب زیرزمینی
21. آمار برداری سراسری منابع و مصارف منابع آب سطحی و زیرزمینی
22. عملیات حفاظت،حفاری، گمانه و چاههای اکتشافی در محدوده گلول و سرانی شیروان
23. مطالعات مدل های کمی و کیفی آب خوان های آبرفتی استان
24. برون سپاری مشاغل عمومی و غیر حاکمیتی به بخش خصوصی
25. اجرای سامانه هشدار زلزله در سدهای استان
26. سطح بندی طرح ها و پروژه های شرکت از نگاه پدافند غیر عامل (از 27 طرح و پروژه ، 17 طرح مهم و 10 طرح عادی)
27. اجرای سیستم حفاظت هوشمند و دوربین های مداربسته در سدها و تاسیسات آبی استان و انجام اقدامات پدافند سایبری و برقراری ارتباط بیسیم سدها با ستاد مرکزی و مدیریت منابع  آب شهرستان مربوطه
28. اجرای مانور های مدیریت سیلاب در سدها و تاسیسات شرکت

طرح‌ها و پروژه‌های در دست مطالعه و اجرا:

1. عملیات ساخت 5 سد (سد گلمندره، سد بش قارداش ، سد دربند، سد گراتی و علاج بخشی سدبیدواز اسفراین)
2. طرح آب رسانی از محدوده سرانی به شهرهای استان (خط انتقال 230 کیلومتر، حجم انتقال40 میلیون متر مکعب در سال)
3. احداث شبکه آبیاری و زهکشی سد گلمندره (اراضی تحت پوشش شبکه یک هزار هکتار)
4. اجرای6 طرح تغذیه مصنوعی ، بند انحرافی ، سد لاستیکی بند  خاکی و آبگیر زیر سطحی  (تغذیه مصنوعی هنامه شیروان، بند انحرافی و کانال انتقال آب آغمزار، بند انحرافی و کانال انتقال آب اینچه سفلی ، بند خاکی چهارچوبه و آبگیر زیر سطحی راستقان)
5. آب رسانی به شهرک صنعتی اسفراین از سد بیدواز
6. مطالعه احداث شبکه آبیاری و زهکشی سد گراتی
7.  مطالعه 3 بندانحرافی وتغذیه مصنوعی( بند تغذیه ای در محدوده روستای کلاته ولی باغان شیروان، بند ذخیره‌ای تغذیه ای رویین، بند انحرافی  و کانال انتقال آب اراضی محدوده روستاهای دشتک و اینچه و ...)
8. انسداد چاه های غیر مجاز
9. مطالعه و ساماندهی رودخانه مرزی سومبار(به طول بیش از 23 کیلومتر )
10. لایروبی ، ساماندهی و بازگشایی و آزادسازی اراضی بستر رودخانه های استان به تعداد4 طرح
11. مطالعه موردی حریم و بستر رودخانه های استان به طول656 کیلومتر و به تعداد 5 طرح
12. مطالعات مرحله دوم ساماندهی رودخانه های استان به طول34 کیلومتر و تعداد 3 طرح
13. رپرگذاری رودخانه های استان به طول93کیلومتر و به تعداد 2 طرح
14. مدیریت مشارکتی آب( انجام اقدامات به منظور بستر سازی مشارکت مردمی در حوزه مدیریت منابع آب)
15.  اجرای طرح دانش آموزی داناب برای تمام دانش آموزان دوره اول متوسطه سراسر استان
16. مطالعات مرحله اول و دوم طرحهای کوچک تامین آب و کنترل سیلاب (5 مورد) در محدوده شهرستان اسفراین
17. مطالعات مرحله اول بهره گیری بهینه از منابع آب رودخانه های حوزه بام شهرستان اسفراین و شهر راز
18. مطالعه و احداث شبکه پایش منابع و مصارف دشت های استان
19. مطالعه و تحلیل شبکه پایش سطح آب زیرزمینی دشت های استان
20. انجام مطالعات هیدروگرافی مخازن سدهای شیرین دره و بارزو
21. انجام مطالعات رفتارنگاری و میکروژئودزی سدهای در دست بهره برداری
22. انجام عملیات اجرایی بازگشایی و رفع تصرفات شبکه های آبیاری
23. لایروبی بندهای انحرافی بیدواز اسفراین و بارزو شیروان
24. مطالعات مرحله اول و دوم تامین آب اراضی حاشیه رودخانه سومبار
25. پروژه مطالعات بهره برداری بهینه از منابع آب حوضه میانی شبکه آبیاری سد چندیر
26. پروژه مطالعات بروزرسانی مدل کیفی مخازن سدهای سومبار و چندیر و سد گلمندره
27. پروژه مطالعات پدافند غیر عامل، ارزیابی زیست محیطی و عملیات حفاری چاههای اکتشافی در محدوده سرانی و گلول شیروان
28. مطالعات مرحله اول و دوم طرحهای کوچک تامین آب و کنترل سیلاب (5 مورد) در محدوده شهرستان اسفراین
29. مطالعه و طراحی سازه های ایستگاه های آب سنجی استان

منابع آب خراسان شمالی

 میانگین بارندگی سالانه در استان خراسان شمالی کمتر از 270 میلی متر و حجم منابع آب تجدید پذیر حدود یک میلیارد و 42 میلیون متر مکعب است. از این مقدار حدود 578 میلیون متر مکعب آبهای سطحی استان را تشکیل می‌دهد و حدود 464 میلیون متر مکعب آبخوانهای زیرزمینی را تغذیه می کند. در مجموع تاکنون 8 سد با ظرفیت ذخیره سازی حدود 240 میلیون متر مکعب و توان تنظیم 173 میلیون متر مکعب آب در استان ساخته شده و به بهره برداری رسیده است.

تاریخ تشکیل شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی

اداره کل آب خراسان شمالی در دهم شهریور 1383 تشکیل و در سوم بهمن ماه 1384 به شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی تبدیل شد.

برای مشاهده مقایسه اعتبارات مصوب طرحهای عمرانی مدیریت منابع آب استان، بر روی تصویر زیر کلیک کنید